Jak dbać o akwarium
Jak dbać o akwarium roślinne wcale nie jest czarną magią dostępną dla wybrańców.
Marzeniem każdego pasjonata jest posiadanie zdrowego akwarium cieszącego się żywymi kolorami, dobrą kondycją mieszkańców i przyrostem roślin akwariowych. Zwłaszcza kiedy jest to akwarium w salonie lub innym reprezentacyjnym pomieszczeniu. Wtedy nasze pragnienia podzielą również pozostali domownicy lokalu. Wszak akwarium dekoracyjne nierzadko stanowi ozdobną oś domu, mieszkania, a coraz częściej również biura. Zatem jak dbać o akwarium aby cieszyło obserwatorów przez długie miesiące ? Wielu zainteresowanych poszukują wskazówek i odpowiedzi na pytanie – jak zrobić piękne akwarium ? Niestety często idą na skróty a sztukę prowadzenia roślinnego projektu sprowadzają do magicznych receptur i prostych trików.
Zadbanie o akwarium to nie jego ratowanie, lecz zapobieganie i eliminacja czynników ryzyka.
Pytania na forach – jakie są najlepsze nawozy do akwarium ? jak szybko pozbyć się glonów ? jakie testy wody w akwarium ? do dzisiaj są multiplikowane pomimo, że wiedzy zarówno teoretycznej jak i praktycznej w otchłani internetu jest dość wiele. Te lepsze kompendia są analizami przyczyn i skutków i na nich się powinien skupić początkujący akwarysta. Cóż, rzesza posiadaczy sondujących zagadnienie – jak dbać o akwarium – oczekują raczej informacji post factum, czyli co zrobić, co dodać, co dokupić. Co gorsza w wielu przypadkach proszą o przepis na jednorazowe działanie, względnie krótkotrwałą aktywność. Poddając się temu szaleństwu można popełnić nie jeden błąd, a wręcz szereg błędów i zmarnować potencjał, czas oraz zainwestowane środki.
Zamiast pytać jakie są najlepsze nawozy do akwarium zapytaj o podstawy opieki nad akwarium.
Jednym z podstawowych błędów Użytkownika jest przesadne skupianie się na teorii, przepisach i matematycznych tabelkach. Akwarium jest niewielkim, ale jednak ekosystemem, czyli ośrodkiem życia nie tylko rybek akwariowych. W zbiorniku wodnym zachodzi szereg naturalnych, ale niewidocznych gołym okiem procesów fizycznych, chemicznych i biochemicznych z pośrednim wpływem warunków w jakim jest wykonany projekt akwarium. Dwa technologicznie identyczne zbiorniki, w dwóch sąsiadujących mieszkaniach z różnymi ekspozycjami np. południową i wschodnią, obsługiwane przez tą samą osobę – będą wymagały odmiennych nastaw parametrów i odmiennego podejścia jak dbać o akwarium.
Pytania o „najlepsze” rozwiązania mijają się z celem. W znamienitej większości przypadków – jakie nawozy kupimy, jaki substrat wsypiemy pod żwir lub jaki poziom odczynu pH wybierzemy na cel – nie ma DECYDUJĄCEGO znaczenia. Choćbyśmy nabyli płyny, podłoże i media filtracyjne z najwyższej półki i obrali na cel uregulowanie książkowych parametrów wody, ale równocześnie zaniechali podstawowego reżimu sanitarnego to i tak nasza inwestycja oraz trud mogą pójść na marne. Początkujący akwarysta swoją uwagę powinien skierować na podstawy jak dbać o akwarium, a nie na jakość źródła składników odżywczych, czy idealnego stężenie azotu.
Poradniki jak dbać o akwarium rekomenduję przeczytać PRZED zakupem i założeniem akwarium.
Osobną przyczyną problemów w utrzymaniu projektu roślinnego bywa nierzadko płomienny zapał dysponenta, zbyt szybkie decyzje zakupowe oraz brak odpowiedniego przygotowania końcowego Użytkownika. Stanowczo rekomenduję, aby najpierw poczytać różne poradniki jak dbać o akwarium, a dopiero po sumiennym zgłębieniu zagadnienia decydować się na jego założenie. Sam proces zakładania akwarium jest stosunkowo szybki i prosty, ale już obsługa akwarium i zapewnienie formy, zdrowia i rozwoju już wymaga od właściciela atencji, regularnego nakładu pracy oraz zachowania reżimu sanitarnego.
Ponieważ posiadanie akwarium nawet w pełni zautomatyzowanego wiąże się absolutną koniecznością regularnych prac higienizacyjnych zatem odradzam zakup i założenie akwarium jako okazyjny prezent. Taki dar poniekąd narzuca obowiązek obdarowanego do niekoniecznie chcianych zadań prac porządkowych w zbiorniku i systemach podtrzymania życia. Jeśli akwarysta nie połknie bakcyla, nie rozwinie pasji a akwarium będzie traktował jedynie jako kolejny przedmiot w pokoju to prędzej czy później się znudzi całym projektem. Od tego momentu krótka droga do odpuszczenia i zaniedbania ekosystemu, a takie zapomniane w większości przypadków zaczyna bardziej straszyć niż zdobić lokal.
Umiejętność jak dbać o akwarium sprowadza się do powstrzymania wprowadzania zmian.
Natomiast trzecią i najcięższą grupą błędów w dbaniu i obsłudze akwarium jest wprowadzanie częstych, masywnych i nieprzemyślanych zmian w nastawach parametrów, a także rekompozycja aranżacji wewnętrznej akwarium. Niecierpliwość jest bardzo dokuczliwa i konfrontując się z przejściowo gorszą formą naszego projektu roślinnego nierzadko skłaniamy się do pokręcenia tempa lub zmiany obranej strategii. Natomiast każdy naturalny ekosystem, w tym akwenu wodnego cechuje bezwładność czasowa progresu lub deterioracji. Głównie wynika to z niewidocznej gołym okiem mikroskopowej natury procesów biochemicznych zachodzących na poziomie komórkowym.
Śmiało można znaleźć analogię w skali makro otaczającego nas codziennego świata. Dla przykładu niepodlana roślina doniczkowa nie uschnie z dnia na dzień. Zanim zauważymy pogorszenie jej kondycji roślina wysącza pokłady wody z podłoża tam gdzie sięga korzeniami, zużywa magazynowaną wodę zawartą w korzeniach, bulwie, łodydze i liściach, względnie odrzuca starsze wysycone z zawartej wilgoci liście. I podobnie zaobserwujemy pewien bufor czasowy pomiędzy pierwszym podlaniem zasuszonej rośliny a momentem widocznego przyrostu nowej masy zielonej (nowych liści lub kłączy). Wynika to z konieczności odbudowania systemu korzennego, czy też nasycenia energetycznego całej żywej tkanki roślinnej.
Eliminacja glonów do zera jest możliwa, ale czy konieczna ? Jak dbać o akwarium roślinne jest równoznaczne z permanentnym mierzeniem się z balansem pomiędzy przyrostem masy zielonej roślin oraz przyrostem glonów. Oczywistym pragnieniem jest wzrost roślin oraz brak, czyli niewystępowanie glonów. To wcale nieoczywiste zadanie ponieważ zarówno rośliny jak i glony wegetują w podobnych warunkach. Sztuką prowadzenia akwarium roślinnego jest zapewnienie roślinom ozdobnym parametrów do ich swobodnego przyrostu oraz limitowanie obecności tych niepożądanych, czyli glonów. Praktycznie w każdym akwarium roślinnym glony także występują, w ilościach mniej lub bardziej zauważalnych są praktycznie nieuniknione w dłuższej perspektywie czasu.
Lepsze jest wrogiem dobrego czyli dbając o akwarium nie warto zmieniać zwycięskiej drużyny. Owszem są możliwości oraz preparaty eliminujące glony z akwarium tylko takie działania zawsze odbijają się na utracie stabilności i rozchwianiu całego ekosystemu. Narzuca się konkretne pytanie – czy warto ? O ile glony występują w umiarkowanym zakresie – lekkie pylenie szyb, niewielkie zgrupowania punktowych zielenic, czy pojedyncze pędzelki krasnorostów odpowiedź jest prosta – nie warto. Oczywiście podstawowym warunkiem jest wzrost i dobra kondycja roślin akwariowych. Jeśli rośliny rosną w oczach, ryby są zdrowe, akwarium ogólnie cieszy urodą wtedy te nieduże skupiska glonów sugeruję usuwać mechanicznie.
Nie wyjmuj aranżacji wewnętrznej i nie przesadzaj roślin po uruchomieniu akwarium.
Najwięcej spustoszenia w dojrzewającym akwarium roślinnym może sprawić wyciągnięcie i przestawienie elementów dekoracji wewnętrznej oraz przesadzanie lub dosadzanie roślin. Pokusa modyfikacji i poprawienia aranżacji jest mocna, znam to uczucie, ale warto mieć świadomość ewentualnych konsekwencji. Grzebanie w podłożu, czy ingerencja w hardscape funkcjonującego akwarium powoduje wyrzut do słupa wody skumulowanych przy dnie produktów rozkładu materii lub zawartych w granulacie substratu stężonych ilości składników odżywczych. Niestabilny ekosystem staje się jeszcze bardziej chimeryczny, tym bardziej, że mówimy o strumieniu związków chemicznych niewidocznych gołym okiem.
W ten sposób toń wody skokowo nasyca się do poziomów sprzyjających przyspieszonemu metabolizmowi glonów czemu również często towarzyszy wytworzenie stref beztlenowych, które tylko katalizują przyrost masy niepożądanych glonów. Glony osadzają się na dostępnych powierzchniach, w tym także na roślinach przesłaniając dostęp światła i ograniczając proces fotosyntezy. To idealne warunki do katastrofy i upadku naszego projektu akwarium. W takich okolicznościach niedoświadczony użytkownik będzie miał problem jak zadbać o akwarium i przywrócić je do zdrowia i właściwej kondycji. Często konieczny jest restart akwarium, a to zawsze zmarnowany czas, nerwy i pieniądze.
Jeśli już dojdziemy do wniosku, że modyfikacja aranżacji akwarium jest za wszelką cenę konieczna wtedy rekomenduję spuszczenie wody i jej zmagazynowanie np. w kastrach budowlanych na czas prowadzenia prac. I wlanie tej niezanieczyszczonej wody z powrotem do akwarium po zakończeniu wdrażania zmian. Wyrzut do wody i tak nastąpi, ale możemy w ten sposób ograniczyć jego zasięg, wpływ i konsekwencje.
Jak dbać o akwarium, czyli nauczmy się właściwie karmić ryby.
Z pewnym zdumieniem zauważam, że umiejętne karmienie ryb akwariowych jest niemałym problemem współczesnych projektów akwariów roślinnych. Mimo jasnych wytycznych i wskazówek z przykrością stwierdzam, że wielu Klientów nie potrafi właściwie nakarmić mieszkańców akwarium. Zwłaszcza przekarmianie rybek jest zmorą akwariów roślinnych. Niezjedzony pokarm skumulowany na dnie lub w gęstej roślinności rozkłada się uwalniając do wody fosfor, co zaburza gospodarkę i równowagę chemiczną. To jest dość poważny problem w przypadku akwarium dekoracyjnego, ponieważ temu zwykle towarzyszy nadmierny rozwój glonów.
Czynności ABSOLUTNIE ZABRONIONE w obsłudze akwarium.
Nie wolno wyciągać ani przemieszczać elementów aranżacji wewnętrznej akwarium, nawet jeśli są „brudne” lub objęte glonami.
Nie wolno wyciągać roślin z podłoża ani ich przesadzać. Jeśli roślina wypłynie i pozostaje nieumocowana w toni wody lepiej ją wyjąć niż próbować wsadzić do podłoża ponownie.
Nie wolno przekarmiać ryb. Pokarm nie może zalegać w akwarium niezjedzony. Ryby należy karmić małymi porcjami, aby zdążyły zjeść zanim pokarm opadnie na dno lub w gęstwinę roślin.
Czynności NIEREKOMENDOWANE w obsłudze akwarium.
Nie zalecam częstych i masowych regulacji parametrów wody, tj. ustawień dozowników płynów, ustawień komputera pH (czyli podawania CO2), ustawień czasowych produkcji wody, proporcji wody osmotycznej do wody kranowej.
Nie zalecam włączania oświetlenia akwarium na dłużej niż 8h dziennie.
Nie zalecam wkładania do akwarium własnych dekoracji typu figurki ani znalezionych fragmentów korzeni, gałęzi lub kamieni czy muszli, zwłaszcza przywiezionych znad morza.
Nie zalecam radykalnej przycinki roślin, w sensie przycinania roślin do samego podłoża lub ogołacania rozet z liści. Wzrost roślin po tak znaczącej przycince może zostać zahamowany i skutkować ich obumarciem. Po drugie znaczna i gwałtowna redukcja masy zielonej jest równoznaczna z ograniczeniem skali fotosyntezy, a więc procesów przemiany materii. Radykalna przycinka musiałaby zostać skorelowana z zmniejszeniem dozowania składników odżywczych. W przeciwnym razie nastąpiłaby ich kumulacja w toni wody stanowiąc idealne warunki wzrostu glonów.
Nie zalecam czyszczenia elementów aranżacji wewnętrznej szczoteczką (ala do zębów), ani innymi metodami mechanicznymi.
Nie zalecam powierzania czyszczenia szyb skrobakiem magnetycznym dzieciom lub osobom niewprawionym. Jeśli pod czyścik dostaną się drobiny piachu to można nieintencjonalnie, rozlegle i nieodwracalnie porysować wewnętrzną powierzchnię szyb zbiornika.
Czynności ZALECANE w pielęgnacji, czyli jak dbać o akwarium.
Rekomenduję kontrolę szczelności układów hydraulicznych akwarium.
Rekomenduję kontrolę poziomu wody w akwarium. W trybie normalnym poziom wody powinien być stały i sięgać krawędzi rury przelewowej. Obniżenie poziomu może wskazywać awarię układu produkcji wody.
Rekomenduję częstą, cykliczną i umiarkowaną przycinkę roślin w akwarium. Interwały czasowe oraz skala redukcji masy zielonej jest uzależniona od jej przyrostu.
Rekomenduję okresowe odmulanie plaży oraz skupisk roślin.
Czynności KONIECZNE w obsłudze akwarium roślinnego.
Konieczna jest obserwacja życia mieszkańców akwarium oraz natychmiastowe usuwanie ewentualnych zgonów i luźnych fragmentów roślin. Zaleganie w akwarium martwej materii zarówno pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego powoduje zaburzenie równowagi, pogorszenie parametrów i zatrucie wody, czego konsekwencją może być dalszy pomór lub/oraz wystąpienie trudno usuwalnej plagi glonów lub zakwitu bakterii.
Konieczne jest sprawdzanie drożności układu przelewowego (jeśli występuje).
Konieczne jest sprawdzanie i uzupełnianie pojemników z płynami (nawozami).
Konieczne jest sprawdzanie odczytu pH, czy utrzymuje się na zadanym poziomie. Przypadek odczytu znacznie różnego od zadanego może świadczyć o opróżnieniu butli CO2 (wysokie pH) lub nadmiaru dawkowania aldehydu glutarowego (niskie pH).
Konieczne jest okresowe czyszczenie filtrów zewnętrznych włącznie z wymianą wkładów absorbujących.
Ogólne zalecenia jak dbać o akwarium dekoracyjne.
Pożądana w akwarium jest stabilizacja i jej długoterminowe utrzymanie, zatem wszelkie prace pielęgnacyjne zalecam wykonywać często w małym zakresie, niż rzadko a wielkiej skali.
Pośpiech przy obsłudze akwarium jest zgubny. Prace pielęgnacyjne akwarium należy zaplanować z marginesem czasowym.
Nie wprowadzać zmian w ustawieniach parametrów ani nie czyścić filtrów w przeddzień wyjazdu mieszkańców (na przykład urlopowego). Po większych pracach higienizacyjnych polecam przewidzieć pełny dzień lub dwa na obserwację ewentualnych zmian w ekosystemie i szczelności układów hydraulicznych.
Zalecam opisywać niezmywalnym markerem daty czyszczenia/wymiany/uzupełnienia na filtrach, butli CO2, pojemnikach z płynami. Na filtrach i butli proponuję użyć białej taśmy samoprzylepnej jako podkład markera. Zapisywanie dat posłuży ocenie i planowaniu kolejnego cyklu.
Harmonogram prac pielęgnacyjnych i higienizacyjnych.
Prac przy obsłudze akwarium jest niemało, ale jeśli są usystematyzowane i prowadzone regularnie wtedy nie obciążają bardzo naszego grafika domowych zadań. Wielu akwarystów poświęca niedziele na prace przy akwarium, ale dzień tygodnia nie ma oczywiście większego znaczenia.
Prace codzienne (zwracanie uwagi):
Usuwanie martwej materii z akwarium (pęsetą, siatką).
Sprawdzanie drożności rury przelewowej i poziomu lustra wody.
Obserwacja kondycji mieszkańców akwarium (ryb, krewetek, ślimaków).
Prace tygodniowe:
Sprawdzanie szczelności układów hydraulicznych.
Sprawdzanie pojemników z płynami.
Sprawdzanie odczytu pH.
Drobna przycinka roślin (czasem wystarczy usunąć 2-3 marniejące liście).
Obserwacja wnętrza akwarium pod kątem przyrostu glonów.
Prace długoterminowe:
Czyszczenie filtrów zewnętrznych i wymiana wkładów sorbujących – co 2-3 miesiące. Rekomenduję czyścić filtry zamiennie, to znaczy w odstępach czasowych. Na przykład w pierwszym miesiącu czyszczenie filtra nr 1, w drugim miesiącu czyszczenie filtra nr 2, kolejny miesiąc przerwy, dalej powtórzenie cyklu.
Wymiana lub nabicie pustej butli CO2. W zależności od wielkości akwarium butla powinna wystarczyć na około kwartał lub pół roku. Po jej wyczerpaniu i odpięciu od układu butlę można nabić w punktach serwisu sprzętu przeciwpożarowego lub u producenta gazów technicznych.
Wymiana wkładów filtra RO3 – wstępnego i węglowego – co 12 miesięcy.
Wymiana membrany osmotycznej co 2-3 lata, w zależności od tempa spadku strumienia dolewki produkcji świeżej wody.
Zadbanie o akwarium to także obserwowanie i reakcja na niepokojące objawy.
Niepokojące objawy, których zaobserwowanie wymagań natychmiastowego działania lub kontaktu telefonicznego z wykonawcą akwarium jest wiele. Jednak z czasem przychodzą intuicyjnie i nie wymagają tak wiele atencji, zwłaszcza kiedy nauczymy się dbać o akwarium. Stabilny i dojrzały ekosystem to mniejsze ryzyko wystąpienia problemów.
Kondycja mieszkańców akwarium roślinnego.
Nawet jeśli naszym głównym celem jest nauczyć się jak dbać o rośliny w akwarium, to priorytetowe jest zwracanie uwagi na jego mieszkańców. Ryby oraz skorupiaki martwe lub pływające tuż pod powierzchnią wody, głęboko oddychające, apatyczne to może to być oznaka złych lub bardzo złych parametrów wody, w tym zbyt wysokiej zawartością CO2 w wodzie. Działania – konieczna natychmiastowa dolewka lub podmiana świeżej wody. Najpierw podłączenie węża ogrodowego do szybkozłączki w układzie szybkiej dolewki włożenia końca węża do akwarium i otwarcie zaworu celem rozpoczęcia dolewania świeżej wody.
W tym samym czasie otwarcie zaworu do kanalizacji w układzie celem częściowego zrzutu wody. Proces dolewania świeżej wody prowadzić 20-30 minut lub do czasu poprawy kondycji ryb. Kontrola toni wody w poszukiwaniu martwych ryb lub krewetek. Jeśli są to natychmiast je usunąć z akwarium. Kontrola odczytu pH na komputerze, czy jest zgodny z zadanym.
Zauważalny spadek poziomu wody w akwarium.
Spadek poziomu wody lub słyszalne (lub zauważalne) trwałe przelewanie się wody układem przelewowym poza wyznaczonym godzinami pracy automatycznej dolewki. Może być spowodowane zacięciem się elektrozaworu produkcji wody. W przypadku trwałego napływu wody należy wyjąć wtyczkę przewodu zasilania elektrozaworu z gniazda kontrolera czasowego. W przypadku ubytku wody należy sprawdzić szczelność układów hydraulicznych. W obu przypadkach skontaktować się z wykonawcą akwarium.
Kondycja roślin akwariowych.
Rozpuszczenie się lub znaczne i gwałtowne pogorszenie się kondycji roślin akwariowych. Z reguły rozpuszczanie się roślin wynika z niedoborów składników odżywczych, w tym dwutlenku węgla (np. pustej butli CO2). Zanik roślin może też nastąpić przy braku światła do procesu fotosyntezy. Trwałe wyłączenie lampy akwariowej już po pierwszym tygodniu może skutkować częściowym ubytkiem obsady roślinnej. Natomiast zauważalna w przeciągu 1 miesiąca znaczna i samoistna redukcja masy zielonej o około 15-25% powinna zwrócić uwagę i zastanowienie nad przyczynami. Konieczne może się okazać wdrożenie działań naprawczych.
Należy sprawdzić zawartość pojemników z płynami oraz stan napełnienia butli. Jeśli pojemniki i/lub butla nie są puste należy rozważyć zwiększenie dozowania składników odżywczych dla roślin. W tym celu rekomenduję konsultację z wykonawcą akwarium na zamówienie. W tym miejscu chciałbym jednak zaznaczyć, że jak w każdym ekosystemie obumieranie dolnych partii roślin jest w miarę naturalnym zjawiskiem i nie musi budzić niepokój. W przypadku zauważenia żółknięcia pojedynczych liści, czy starszych łodyg zalecam doraźną kontrolę stanu
Mętna, zielona lub mleczna woda.
Co prawda dla niewprawionego oko może nie rozpoznać różnicy, ale są 3 warianty mętnej wody i każda wymaga innego podejścia i przeciwdziałania.
Mętna woda zielona to zakwit glonów i z reguły wynika z zbyt dużej ilości składników odżywczych oraz/lub zbyt długiej pracy oświetlenia akwarium. Dość uciążliwe, ponieważ sam nie ustąpi. Potrzebne jest przeciwdziałanie.
Mętna woda biała (mleczna) to zakwit pierwotniaków. Pierwotniaki pojawiają się w akwarium w wczesnych fazach rozwoju akwarium lub w przypadku redukcji/śmierci pożytecznych bakterii nitryfikacyjnych. Może się wydarzyć w przypadku długotrwałego wyłączenia prądu lub zasilania filtrów. Dosyć łatwe do opanowania.
Natomiast najczęstszą przyczyną mętnej wody w akwarium jest zawiesina zanieczyszczeń mechanicznych wynikająca z nieczystego filtra(ów). W porównaniu do dwóch wcześniejszych przypadków różnicą są cząstki zauważalne gołym okiem. Jest to sygnał, że wkłady filtracyjne są już zajęte w 100% i przepuszczają zanieczyszczenia z powrotem do akwarium. Rekomenduję regularną wymianę drobno porowatego wkładu filtracyjnego – biała wata, co 2 cykle czyszczenia.
